Bakının ən qədim qəsəbələrindən olan Buzovnada çoxlu tarixi abidələrdən biri də əsl adı “Nəsrani” , “Tərsa piri” olan, el arasında “Butulka piri” kimi tanınan qədim alban məbədidir. Azərbaycanda əvvəllər xristian və xaçpərəstləri nəsrani, tərsa adlandırıblar. Buranı “Qorxu piri” adlandıranlar da var.
18-ci əsrdən etibarən çoxları bu alban məbədini müqəddəs bilib, bura nəzir gətirib, parça, dəsmal, yaylıq bağlayıb, dilək tuturlar. Eyni zamanda xalq arasındakı inanca görə, burada "butulka" (şüşə) sındırmaq da vacibdir. Belə düşünülür ki, hər diləyə görə şüşə qab sındıran şəxsin diləkləri həyata keçir.
Bəs butulka qırmaq və buranın pir olması ideyası hardan gəlir?
Tarixçi Zaur Əliyev iddia edir ki, yəhudi və nəsrani inancına görə, ölkələrindən kənarda yaşayanlar hər şənbə-bazar günü istirahət edirdilər, gəlirdilər bura, saxsı qablarda içkilər içirdilər, sonradan onu burda sındırırdılar: “Bu ənənə onunla bağlı idi ki, saxsı qabı sındıran şəxs gələn il öz torpağına, ata yurduna geri dönməyə niyyət edir və and içirdi. Bu günün özündə də klassik yəhudilərdə bu adət qalıb. Şəxsən Amerikada öz gözümlə yəhudilərin bu adəti icra etməsini onlara qonaq olanda görmüşəm. Məhz bu adət sonradan müsəlmanlar tərəfindən qorxunu götürmək, niyyət tutmaq kimi başa düşülür və bu günə qədər də buranı pir hesab edib gəlib butulka qırır, ip bağlayır və arzu edirlər. Amma real tarix, faktlar bu adətin islama heç bir aidiyyəti olmadığını təsdiq edir. Qeyd edim ki, 1937-ci ildən 1952-ci ilə qədər abidənin bir yarısı sökülüb”.
Buzovnadan olan ağsaqqalların bəziləri isə iddia edir ki, bura qədim Hun məbədidir. Bu qədim məbədi kilsəyə, sinaqoqa bağlamaq düzgün deyil.
Ağsaqqallar deyir ki, sovet dövründə bu piri təmizləmək cəhdləri olub. Onların sözlərinə görə, 70-ci illərdə bir dəstə tədqiqatçılar oranı qazıdılar və 80 sm dərinliyinə qədər yalnız şüşə çıxıb. Onlar isə işi saxlayıblar.
Kamran Rza
